Baş Ağrınız, Migren Olabilir mi?

2010 yılında yayınlanan PREEMPT çalışması sonuçlarına göre ağrı sıklığını, şiddetini ve ağrı kesici kullanımını azalttığı, yaşam kalitesini yükselttiği kanıtlanınca FDA onayı almış ve migren tedavi seçenekleri arasına girmiştir.

Ayrıca kronik migrenin yanı sıra, ilaç aşırı kullanım baş ağrısında da etkin olduğuna dair yayınlar da bulunmaktadır.

Kimlere Yapılabilir?
Migrende botoksu, ayın en az yarısını baş ağrısı ile geçiren ve bu ağrılarının yarısından fazlası migren ağrısı şeklinde olan kronik migrenlilerde uygulanabilir. Bir ay içinde az sayıda migren atağı geçiren hastalarda etkinliği kanıtlanmamıştır.
Uygulama kriterlerini karşılasa dahi 16 yaşından küçük hastalara yapılması tavsiye edilmez.
Botoksun gebeliğe etkisi bilinmediği için gebelerde migrenin botoksla tedavisi önerilmemektedir. Gebelerde uygulanabilecek ilaç tedavileri kısıtlıdır. Bazı ilaç dışı önlemler ve ilaç tedavileri ile sonuç alınamayan migren hastalarında sinir blokajı tedavileri, tetik nokta enjeksiyonları gibi tedaviler de tercih edilebilir.

Nasıl Yapılır?
Migren botoksu, baş ve boyun cevresinde, beynin migrenle ilişkili bölgelerinin sinir sonlanmalarının bulunduğu alın, şakaklar, ense, boyun ve omuzlarda en az 31 noktaya, çok ince uçlu özel enjektörlerle yapılır. Uygulama sırasında oluşabilecek hafif ağrı hissi genellikle hastalar rahatlıkla tolere ederler.
Uygulama sırasında en az 155 ünite ilaç kullanılır. Uygulamayı yapan nöroloji uzmanının uygun görmesi halinde bu noktaların dışında başka bölgelere de ek doz yapılabilir. Bu durumda en fazla 195 ünite uygulanabilir.
Deneyimli bir hekim tarafından yapılıyorsa işlem 20 dakikada sonlandırılabilir. Uygulama sonrasında hasta işine ve diğer günlük yaşam aktivitelerine hemen geri dönebilir.

Nerede ve Kimler Tarafından Yapılmalı?
Migrende botulinum toksini tedavisi uygulaması; mutlaka klinik ortamında, hijyen ve sterilite kurallarına uygun olarak, doğru ürünle (Onabotulinum toksin A) doğru teknikle ve yeterli dozda, bu konuda deneyimli nöroloji 

ya da algoloji uzmanları tarafından yapılmalıdır. 

Ancak ülkemizde son yıllarda, migren ve baş ağrısı konusunda hiçbir yetkinliği olmayan kişiler ve kurumlar tarafından, migren tedavisinde ruhsatı olmayan ürünlerle, bilimsel protokollere uygun olmayarak yapılan çok sayıda 'sözde' migren botoksu uygulamaları ile karşılaşıyoruz.

Bu uygulamaların çoğu kez migren hastalarına yararı olmadığı gibi, gereksiz para ve zaman kaybına neden olmaktadır. Daha da kötüsü bir çok migren hastası 'bu da işe yaramadı' düşüncesi ile tedavi umutlarını yitirmektedir. 

Oysa migren tedavisi; kişi özelinde planlanması gereken, sadece migren botoksundan ibaret olmayan, doğru tedavi edilmediğinde ağır sonuçları olabilen, kronik hastalık yönetimi ve uzmanlık gerektiren zor bir süreçtir. Ayrıca migren botoksu asla kozmetik bir uygulama değildir. Bu nedenlerle güzellik merkezlerinde, dermatoloji ve plastik cerrahi kliniklerinde migren tedavisi yapılmaya çalışılması doğru bir yaklaşım değildir.

Ömür Boyu Migren Botoksu Mu Yaptıracağım ?
Migren tedavisi için botoks uygulaması 3 ay ara ile en az iki kez yapılmalıdır.
İki uygulamadan sonra başka uygulama yapılıp yapılmayacağına hastanın durumuna göre hekim karar vermelidir.
Yapılan çalışmalar ilk uygulamadan sonra hastaların çok büyük oranda yarar gördüğü, ancak çok az sayıda hastanın ilk uygulamadan yarar görmediğini göstermiştir. 

Bu nedenle, migrenli bir hastanın botulinum tedavisinden yarar görüp görmeyeceğini söyleyebilmek için en az iki kez uygulama yapmak gereklidir.

Kozmetik uygulamalarda, aşırı ve istemsiz kas kasılmaları ile seyreden distoni, spastisite, hemifasiyal spazm gibi hastalıklarda botoksun kas gevşetici etkisinden yararlanıyoruz.

Botoksun kas gevşetici etkisi ise 3-6 ay sürdüğü için bu amaçla yapılan botoks uygulamalarının belirli aralıklarla sürekli tekrar edilmesi gerekebilir.

Oysa migren tedavisinde botoksun etkisi kas gevşetici etkisinden çok, beynin ağrı ile ilişkili sinir sonlanmaları ve beynin ağrı ile ilişkili anatomik bölgelerinde ağrı kimyasalları üzerine olan etkisi ile ortaya çıkar.

Bir başka deyişle migren botoksunun migren tedavisindeki etkisi kaslar üzerinden değil sinirler üzerinden ortaya çıkmaktadır. Bu etki 3 ay ara ile en az iki uygulamada bazen de 3-4 uygulamada ortaya çıkabilir. 

Sonuç olarak; kronik migren hastalarında, migren botoksu ile ağrı sıklığı ve şiddeti anlamlı oranda azaltılıp, kronik migrenin kısır döngüsünden çıkıldığında, tedavi sonlandırılabilir ya da kişi özeline alıncak bazı önlemlerle, ek tedavilerle bu sonuç kalıcı ve sürdürülebilir hale getirilebilir. 

Özetle ömür boyu migren botoksu yaptırmak zorunda değilsiniz.

Migren Botoksu %100 Kesin Çözüm Mü?
Botulinum toksinini etkisi, uygulandıktan 10-12 gün sonra ortaya çıkmaya başlar.

Migren ataklarının sıklığı ve şiddeti azalmaya başlar.

Neredeyse her günü baş ağrısı ile geçiren hastaların ağrı atakları ayda bir, bazen iki ayda bir ya da bir kaç atak sıklığına gerileyebilir.

Botulinum toksin tedavisi ile azalan ataklar, ağrı kesici ve ilaç tüketimini azaltıp sona erdirebileceği gibi yaşam kalitesini de yükseltir. 

Pek çok hasta migren botoksunun migren tedavisinin en son noktası, en son çaresi olduğunu düşünebiliyor. Bu nedenle migren botoksu uygulaması öncesi bazı migrenliler migren botoksunun yüzde yüz kesin sonuç verip vermeyeceğini sorabiliyorlar.

Migren botoksu klasik ilaç tedavileri ile yanıt alınamayan kronik migreninde tedavisinde etkinliği kanıtlanmış, bilimsel (FDA onaylı), güvenilir bir tedavidir.

Ancak migren botoksu dahil olmak üzere sinir blokajları, migren aşısı, tetik nokta tedavileri, nöromodülasyon tedavileri gibi hiç bir migren tedavisi yüzde yüz kesin sonuç garantisi veremez. 

Ancak bu tedaviler doğru kullanıldığında; yıllardır neredeyse her gün başı ağrıyan, ağır migren atakları nedeniyle iş yaşamı, aile yaşamı ve sosyal yaşamı çok olumsuz etkilenen ve engelli hale gelen, hemen her gün kullandıkları ağrı kesiciler nedeniyle mide barsak sorunlarıyla karşı karşıya kalan migren hastalarını bu kısır döngüden çıkarabilir.

Bu aşamadan sonra yaşam tarzının düzenlenmesi, beslenmenin düzenlenmesi, doğru ağrı kesici kullanımının hastaya öğretilmesi, risk faktörlerinin (kilo, hipertansiyon, uyku apnesi vb. gib) kontrol altına alınması ile migrenin tekrar kronikleşmesinin önüne geçilerek bu durum kalıcı hale getirilebilir.

Yan Etkileri Nelerdir?
Migrende botulinum toksini tedavisi, migren için kullanılan koruyucu ve ağrı giderici ilaçlara göre tolere edilmesi çok daha kolay, çok daha az yan etkisi olan, güvenilir bir tedavidir.
Migrende botulinum toksini tedavisi, doğru teknikle ve doğru dozda yapıldığında ciddi ve kalıcı bir yan etkisinden söz etmek zordur. Ancak geçici de olsa boyun ağrısı, boyun kaslarında güçsüzlük ve göz kapağında düşme gibi yan etkilere neden olabileceği unutulmamalıdır.

Botulinum Toksini Migren Atağını Nasıl Önlüyor?
Kas kasılmalarına bağlı olarak çıkan distoni, spastisite gibi hastalıklarda botulinum toksininin 'kas kasılmasını engelleyici' etkisinden yararlanılır ve bu etki geçicidir.

Ancak, migren ağrısını tedavi edici etkisi kas kasılmasını önleyici etkisinden çok farklıdır.

Migren ile ilişkili beyin bölgelerinin alın, şakaklar, ense ve boyundaki sinir sonlanmalarına enjekte edilen botulinum toksini sinir uçlarının içine girer.

Çeşitli mekanizmalarla beynin migren ile ilişkili bölgelerine kadar ilerleyerek, buradan salınan ve migren baş ağrısına yol açan bazı nörokimyasalların (CGRP, Substans P gibi) salınmasını engeller.

Ayrıca bu sinirlerdeki ağrı uyaranlarına duyarlı hale gelmiş ağrı alıcılarına (reseptörleri) etki ederek duyarlılaşmayı ortadan kaldırır.

Etkisi Ne Kadar Sürüyor?
Botulinum toksininin kas kasılmasını önleyici etkisi 6 aya kadar sürebiliyor. Bu nedenle, botulinum toksininin kas gevşetici etkisinden yararlandığımız distoni, spastisite, hemifasiyal spazm gibi hastalıklarda yapılan uygulamaların belirli aralıklarla sürekli tekrarlanması gerekebilir.

Ancak bu tıbbi durumlardan farklı olarak, botulinum toksininin migrendeki etkisi kas gevşetici etkiye bağlı değildir. Migreni ortaya çıkaran beyin bölgelerindeki sinir hücrelerine ve bu beyin bölgelerinin sinir sonlanmalarına doğrudan etkisi migren ataklarının sıklığını azaltır.

2010 yılında sonuçlanan PREEMPT çalışmasının sonuçları göz önüne alındığında, hastanın durumuna ve hastayı izleyen nörolog doktorun kararına göre uygulama belli aralıklarla tekrar edilebiliyor. Böylece hastaların kronik migrenin kısır döngüsünden çıkması sağlanabiliyor.

Kronik migren döngüsünden çıkan hastaların alınacak tıbbi önlemler ve yaşam tarzı değişiklikleri ile bu durumlarını korumaları sağlanabilir.

Özetle botulinum toksininin kas gevşetici etkisinden yararlanılan diğer tıbbi durumlarda olduğu gibi migrende her altı ayda bir botulinum toksin uygulanması gibi bir zorunluluk bulunmamaktadır.