Ağrı Kesicileri çok Kullanmak Baş Ağrısını Kronikleştiriyor Mu ?
Migren tipi baş ağrısı olan bireyler başta olmak üzere, gerilim tipi ya da küme tipi baş ağrısı gibi baş ağrıları olan bireylerin, ağrı kesicileri aşırı kullanması ile birlikte, yeni bir baş ağrısı tipinin ortaya çıkması ya da önceki baş ağrısının belirgin olarak kötüleşmesi durumuna 'ilaç aşırı kullanım baş ağrısı (İAKB)' adı verilir.
Ağrı kesicilerin aşırı kullanılmasından kasıt;
Baş ağrısı için, en az 3 aydır, basit ağrı kesicilerin (parasetamol,asatilsalisilik asit, naproksen,indometazin vb.) ayda 15 günden fazla,
Kafein ya da kodeinle kombine edilmiş ağrı kesiciler, opioidler, triptanlar ve ergotaminler gibi ilaçların ayda 10 günden fazla alınmasıdır.
Konunun daha iyi anlaşılabilmesi için şöyle bir örnek verebiliriz;
Ayda 3-4 kez orta ya da şiddetli migren baş ağrısı atağı geçiren bir hasta düşünelim.
Atak tedavileri sırasında, atak şiddetine uygun bir migren tedavisi almadığı için, ya da zamanında doğru koruyucu tedaviler başlanmadığı için atak sıklığı, şiddeti ve süresi giderek artacaktır.
Bu durum, her atakta daha çok sayıda ağrı kesici alınmasına neden olacaktır. Hatta daha çok ağrı kesici alınmasına rağmen, ağrı kesicilerin baş ağrısı ataklarına olan etkisi giderek daha da azalmaya başlayacaktır.
Böyle bir migren hastasında, zaman içerisinde baş ağrısının şekli değişmeye başlayabilir.
Tek taraflı, şiddetli, zonklayıcı ağrılar olarak ortaya çıkan baş ağrıları, daha hafif şiddette, iki taraflı, sıkıştırıcı ve kronik, günlük hale gelebilir. Baş ağrısının kronikleşmesi ile birlikte hastada fiziksel ve zihinsel yorgunluk, dikkat eksikliği, unutkanlık gibi belirtiler de ortaya çıkabilir.
Sonuç olarak hemen her gün baş ağrısı yaşayan böyle bir migren hastasının, sosyal yaşamı, iş yaşamı ve özel yaşamı olumsuz etkilenecektir.
Haftada 3 ya da daha çok ağrı kesici kullanmak zorunda kalacağından, bu ağrı kesicilerin aşırı alımı nedeniyle mide- barsak sisteminde, kalp damar sisteminde ortaya çıkabilecek yan etkilere maruz kalma riski taşıyacaktır.
Özetle baş ağrısı için aşırı miktarda ağrı kesici kullanmak, baş ağrısını kronik hale getirebilen, tedavisi zorlaştıran, ciddi yan etkilere yol açabilen ve yaşamı olumsuz etkileyebilen önemli bir durumdur.
Baş ağrısı için aşırı ağrı kesici ilaç kullanımının, beyinde baş ağrısı ile ilgili beyin bölgelerinin ve bu bölgelerle ilişkili sinir dokularının uyarılabilirliği ve duyarlılığını arttırdığı, böylece baş ağrısını kronik hale getirdiği düşünülmektedir.
İlaç aşırı kullanım baş ağrısının tedavisi kolay değildir. Bu nedenle baş ağrılı hastalarda, ilaç aşırı kullanım baş ağrısının oluşumundan kaçınmak en doğru yaklaşımdır.
Baş ağrılı hastalarda, ilaç aşırı kullanımından kaçınmanın en etkili yolu da; baş ağrısı atakları sırasında atak şiddeti dikkate alınmalı ve etkili ağrı kesiciler doğru zamanlama ile alınmalıdır. Ayrıca hastalarda zamanında, etkili koruyucu tedavi planlayarak ağrı ataklarının önüne geçilmelidir. Böylece fazla ağrı kesici kullanımı engellenmiş olacaktır.
İlaç aşırı kullanım başağrısının tedavisi çok kolay değildir ancak tedavi için takip edilebilecek pek çok yol bulunmaktadır.
Öncelikle, hastalar ağrı kesici aşırı kullanımı ve baş ağrısı ilişkisi konusund bilinçlendirilmelidir.
Aşırı kullanılan ilaç ya da ilaçlar, hekim kontrolünde birden bire ya da kademeli olarak bıraktırılabilir.
İlaç bırakımı sırasında arındırma yöntemleri ve geçiş dönemi tedavileri kullanılır. Arındırma tedavisi sırasında ya da sonrasında uygun koruyucu tedaviler başlanmalıdır.
Tüm bunların dışında botulinum toksin uygulamaları da etkili bir tedavi seçeceği olarak düşünülebilir.
Tedavi sonrası, yeniden ilaç aşırı kullanımının önlenmesi için hastanın düzenli izlenmesi, bilgilendirilmesi ve baş ağrısı günlüğü tutmaya özendirilmesi gerekmektedir.
